Plotseling was er wel even oog voor daklozen, vluchtelingen en mensen zonder officiële documenten. In het belang van de volksgezondheid konden zij zich afgelopen zomer laten vaccineren. Maar nu worden deze mensen geconfronteerd met moeilijkheden bij het verkrijgen van een coronatoegangsbewijs.

In juni 2021 trokken mobiele prikteams langs opvanghuizen in Nijmegen. Diezelfde maand konden daklozen, vluchtelingen en ongedocumenteerden voor een prik terecht bij de Lutherse kerk aan de Prins Hendrikstraat. Beschikken over een BSN-nummer of identiteitskaart was bij wijze van uitzondering geen vereiste. Om de procedure laagdrempelig te houden werd een vaccin ingezet waarbij één prik volstaat, het Janssen-vaccin. Momenteel is het voor mensen die van deze constructie gebruik hebben gemaakt, moeilijk zo niet onmogelijk om in het bezit te raken van een coronatoegangsbewijs. Een en ander werkt een situatie in de hand waarbij reeds uitgesloten groepen verder worden uitgesloten van het maatschappelijk leven. Testfaciliteiten zijn voor hen moeilijk toegankelijk en het is bovendien oneerlijk van deze gevaccineerden te vragen zich te laten testen voor toegang terwijl dat voor andere gevaccineerden evenmin geldt. In de landelijke media is terecht aandacht voor verschillende groepen mensen die om uiteenlopende redenen hoewel gevaccineerd niet in een coronatoegangsbewijs kunnen worden voorzien, zoals internationale studenten en expats. In dergelijke opsommingen blijven gevaccineerde daklozen, vluchtelingen en ongedocumenteerden echter steevast onbenoemd.

Koudere dagen

Maurice Custers werkt bij Nachtopvang uit Noodzaak Nijmegen (NuNN), waar hij zich inzet voor de resocialisatie van dak- en thuislozen. Hij betreurt de gang van zaken: ,,De vaccinatiegraad onder de dak- en thuislozen die bij ons verblijven, is 100 procent. De gevaren van het coronavirus voor mensen die met een kwetsbare gezondheid te maken hebben, liegen er niet om. Daarvan is iedereen zich bij ons bewust. Het valt moeilijk uit te leggen dat deze mensen ondanks grote bereidheid tot vaccinatie nu alsnog worden uitgesloten van deelname aan allerlei activiteiten in onze samenleving.’’

Voor de digitale route naar een coronacheckbewijs is een smartphone vereist. ,,Daarover beschikken daklozen veelal niet’’, aldus Custers. ,,Zij hebben hooguit een verouderd telefoontje.’’ Een andere optie, namelijk een papieren versie van het coronatoegangsbewijs, biedt ook geen uitkomst: ,,Voor het opvragen van een coronatoegangsbewijs op papier is een DigiD nodig. Deze hebben ze vaak niet, en waar dat wel het geval is, is dit digitale paspoort vaak gekoppeld aan een adres waar diegene allang niet meer woont. Het papieren toegangsbewijs zou dan verzonden worden naar een adres waar ze niet meer kunnen of mogen komen.’’ Sommige dak- en thuislozen hebben wellicht nog ergens het vaccinatiebewijsje dat ze destijds hebben meegekregen, zo vertelt Custers. Maar aan dat papiertje kunnen geen rechten worden ontleend willen zij bijvoorbeeld in een warm cafeetje een kop koffie drinken nu de dagen kouder worden.

Uitgeprocedeerde asielzoekers

Stichting Gast ondersteunt uitgeprocedeerde asielzoekers. Kaja, die alleen met haar voornaam naar buiten wil treden, werkt daar. Over het vaccinatieproject dat van de zomer laagdrempelig heeft plaatsgevonden, vertelt ze: ,,Er was een programma opgezet voor dak- en thuislozen, waarmee ook ongedocumenteerden een prik konden halen. Werd iemand gevaccineerd, mocht diegene zelf zijn of haar naam spellen voor een vaccinatiebewijs dat nu weinig waard blijkt.’’ Bovendien moet bij onder meer horecagelegenheden niet alleen een coronatoegangsbewijs worden getoond, maar officieel ook een identiteitskaart, zo vertelt Kaja. Daarover beschikken ongedocumenteerden natuurlijk niet.

Kaja wijst er tegelijkertijd op dat veel ongedocumenteerden niet direct last zullen hebben van de barrières die hun in dit geval worden opgeworpen: ,,Het zijn mensen die veelal in de verborgenheid leven, uit angst te worden opgepakt en uitgezet. Laatst kwam hier voor het eerst een meneer die veertig jaar in Nederland verblijft en al die tijd geen huisarts had bezocht en vroeg of wij hem daarnaartoe konden doorverwijzen. Doodziek klopte hij bij ons aan, de zorg gemeden tot een moment waarop het echt niet langer kon.’’

Nepnieuws

Marten Hoogsteder, algemeen coördinator bij Stichting Noodopvang Vluchtelingen Nijmegen (SNOV), heeft zich de afgelopen maanden in samenwerking met de Nederlandse tak van de internationale medische organisatie Dokters van de wereld, ingezet voor de voorlichting aan ongedocumenteerde vluchtelingen rondom vaccinaties. Hoogsteder: ,,Dat was niet in altijd even makkelijk. Het ontbrak deze groep aan heldere en toegankelijke informatie vanuit de overheid. Mede daardoor ontstond ruimte voor nepnieuws waar moeilijk doorheen viel te prikken.’’

Dankzij een goede samenwerking tussen vrijwilligers en vluchtelingen bleef het aantal coronabesmettingen gelukkig beperkt, en waren ernstige complicaties in geen van de gevallen aan de orde. ,,Intussen is de vaccinatiegraad ruim 75 procent. Dat is heel fijn. Vluchtelingen staan te poppelen om weer deel te nemen aan de samenleving maar doordat zij ondanks hun vaccinatiestatus geen coronacheckbewijs hebben, wordt die mogelijkheid hen ontnomen. Een schandalige situatie.’’

Iedereen welkom

Bij Het Kruispunt, een stichting die in de Titus Brandsmakapel aan de Kroonstraat zit gevestigd, kan nog steeds iedereen terecht. Aldaar kunnen dak- en thuislozen meerdere dagen in een week aankloppen voor een kop koffie, een kom soep en een boterham. Sinds de coronacrisis wordt de samenkomst buiten georganiseerd, voor de ingang van de kapel. Nu de meeste restricties zijn opgeheven zou dat in principe weer binnen kunnen plaatsvinden, maar daar wacht straatpastor Lucy Geertman nog even mee: ,,Je wilt de discussie aan de deur niet. Dan moet ik aan de deur gaan screenen. Jij mag wel naar binnen en jij niet. Ons beleid is rechtlijnig: we zijn er voor iedereen. Bij ons hoeven mensen nooit een naam op te geven. Ze hoeven zich onder geen beding te identificeren. We willen er gewoon voor iedereen zijn.’’

Bron: De Nijmeegse Stadskrant via Geen coronapas voor gevaccineerde daklozen en ongedocumenteerden - De Nijmeegse Stadskrant

andere interessante nieuwsartikelen